|
Forsíða |
Jón Eyþórsson
|
| 27.01.1895 | Jón Pétur Eyþórsson fæddist að Þingeyrum 27. janúar 1895 og þá var næstum tíu ára, hálfbróðir hans, Sigurður Nordal, síðar prófessor. Foreldrar Jóns voru búand-hjónin Eyþór Benediktsson og Björg Jósefína Sigurðardóttir. Þegar Jón var á öðru árinu fluttist fjölskyldan að Hamri í Ásum. Þar bjó faðir hans í mörg ár. Yngri systkini Jóns voru Benedikt, Hólmfríður Guðrún, Jónína Jórunn, Margrét Sigríður og Björg Karítas. |
| Mennta- vegurinn 1917-19 1919-1923 |
Jón fór í Gagnfræðaskólann á Akureyri,
útskrifaðist þaðan árið 1914 (Grétar G. Ingvarsson, 11. feb. 2005: ... með 82
stig - hvað sem það nú þýðir). Hann fór svo í Menntaskólann (MR) og útskrifaðist stúdent vorið 1917. Hann hélt til Kaupmannahafnar og hóf nám í
verkfræði en strax á öðru ári breytti hann til og hóf nám í náttúrufræði og í janúar 1919 birtist í Skírni grein hans um
Veðurfræðistöð á Íslandi. Þar lýsir hann starfsemi dönsku veðurstofunnar og bendir á að slík stofnun mundi vera gagnleg á
Íslandi.
Jón færði sig til Noregs 1919 og lauk cand. mag. prófi frá háskólanum í Osló 1923. Samtímis hóf hann í ágúst 1921 nám í Bergen og starf við veðurstofuna þar. |
| Störf í Noregi 1921-26 |
Að loknu náminu í Osló fór hann í fullt starf í Bergen og fór þá fljótlega að gera veðurspár. Honum var einnig falið að koma í gang veðurathugunum í Jötunheimum. Það var meðal annars fólgið í því að gera út leiðangra til að koma upp veðurathugunarstöðvum sem allra hæst við fjallatinda og við það vann Jón fyrstu tvö eða þrjú sumrin. |
| Svíinn Hans W. Aahlman |
Samstarfsmaður Jóns var þá Hans W. Aahlman, jöklafræðingur. |
| 1926 Veðurstofa |
Veðurstofa Íslands var sett í lög árið 1926 og Jón skipaður fulltrúi þar. Jón flutti veðurspárnar sjálfur í útvarpi - sem og aðrir þeir sem hverju sinni gerðu spárnar. |
| 1930 jöklarann- sóknir |
Árið 1930 hóf Jón að mæla framskrið og hop jökla og fékk til þess styrk frá Menningarsjóði. Hann fór um landið, setti niður fastmerki til viðmiðunar og fékk menn til að annast mælingar og eftirlit þar sem hann ekki gat komist sjálfur. Skriðjöklar hafa víðast verið mældir samfellt síðan. |
| 1936 Sænsk-íslenski Vatnajökuls- leiðangurinn með Aahlman |
Vatnajökulsleiðangurinn 1936. Jón og Hans Aahlman voru leiðangursstjórar og fóru víða um jökulinn, hrepptu langar veðurteppur en náðu mjög góðum árangri og upplýsingum um úrkomu á jöklinum og ákomu á hann. Hvort tveggja reyndist til muna meiri en hann hafði sjálfur áætlað í jöklaritgerð sinni fimm árum áður. |
| 1951 Fransk-íslenski Vatnajökuls- leiðangurinn |
Fransk-íslenski Vatnajökulsleiðangurinn 1951 mældi þykkt jökulsins með hljóðbylgjum. Jón var leiðangursstjóri. Allgott yfirlit fékkst um þykkt jökulsins og ísmagn hans og undirliggjandi landslag og vatnaleiðir. |
| Loftslags- breytingar |
Jón samdi ritgerðir um loftlagsbreytingar, skoðaði þær sem orðið höfðu á undanförnum áratugum og ályktaði um afleiðingar þeirra. |
| Hafís- rannsóknir |
Jón gekkst fyrir því að hafísrannsóknum var haldið við og tekið var upp ískönnunarflug norður í haf og það er að miklu leyti honum að þakka að samfelldar hafísathuganir er til frá Grænlandssundi frá ársbyrjun 1953. Hann birti árlega skýrslu um ísinn í Jökli allt til æviloka. |
| Útvarpið | 1927 var Jón kjörinn í milliþinganefnd til undirbúnings útvarpsreksturs. Hann var fulltrúi útvarpsnotenda og kjörinn ritari nefndarinnar. 1928 lagði nefndin fram álit sem mótaði lögin sem sett voru um útvarp. 1932 var hann kjörinn í útvarpsráð og sat í því til 1946 og var formaður árin 1939-43. Hann hafði veruleg áhrif á mótun útvarpsins og tók einnig þátt í flutningi dagskrár - svo sem í þáttunum um daginn og veginn. |
| Fjölskylda | 1921 kvæntist Jón Kristínu Vigfúsdóttur frá Vatnsdalshólum. Hún lést árið 1946. Börn þeirra urðu 6: Björg, Sverrir, Eyþór, Ingibjörg, Eiríkur og Kristín. Ingibjörg dó ung en Sverrir flugstjóri fórst í flugslysi við Norðfjörð í janúar 1966. Síðari kona Jóns var Ada V. Aagot fædd Holst en þau slitu samvistir. |
| Jón Eyþórsson, leiðangurs- stjórinn |
"Aldrei átti ég þess kost að kynnast Jóni á leiðangursferðum. En þeir sem til þekkja segja hann hafa verið frábæran leiðangursstjóra, hagsýnan og örvandi, fór að öllu með gát en þrautseigur ef með þurfti. Og þessu líkur var hann einnig við dagleg skyldustörf." |
| 6. mars 1968 | Jón var oft þungt haldinn síðustu mánuðina sem hann lifði en hélt þó einnig þá áfram að sinna þeim málum sem hann hafði helgað
langt ævistarf. Hann reyndi eftir mætti að tryggja að aðrir tækju upp þráðinn þar sem hann varð frá að hverfa.
Jón lést 6. mars 1968 og var jarðsettur á Þingeyrum. |
| Skjöldur nr. 32 * 2. tbl. 10. árg 2001 |
Þessi útdráttur er úr grein Hlyns Sigtryggssonar, veðurstofustjóra, í Skildi - tímariti um menningarmál. bls. 14 - 18. Greinin er um Jón Eyþórsson og ber nafnið: Gerði fyrstu veðurspána hérlendis. |
| 1921 | Jón Eyþórsson gekk í hjónaband á Íslandi árið
1921, fór sjálfur til Noregs en skildi konuna eftir. Af því tilefni setti
Jón Helgason saman þennan sálm Brúðkaupssálmur |
| Jón Helgason:
Tekið úr Kvæði Kver
|
Oft hefur það verið í holdsins vist |
| Húsgangur | Húsgangur? |
| 2007 Högni Egilsson lærði þessa vísu um 1950 - en þekkir ekki höfundinn. |
Eyþórssonur segir: regn, |