Hver eru viðfangsefni skólastjórnenda?

Algengt er að reyndur kennari ráðist til skólastjórnar. Þar mæta honum ný viðfangsefni af gjörsamlega ólíkum toga og allar líkur eru á að sérfræði hans í kennslunni fái lítil tækifæri til að njóta sín og að honum gefist lítill tími til að leggja út af brunni kennslureynslu sinnar við kennara skólans. Hann hefur hendurnar fullar af öðrum verkefnum og kennararnir eru hver um sig sérfræðingar í sínu fagi og í sinni kennslu.

Lítum ögn nánar á þetta ...

Sérhæfni

Fjölgreina
eða
eingreina
kennarar

Þessu er ekki svona farið í eldri bekkjum grunnskóla og alls ekki í framhaldsskólanum. Þar eru ein-greina-kennarar sem hver um sig fæst við sitt afmarkaða sérsvið sem sjaldnast er á færi nema í mesta lagi fárra annarra innan kennaraliðsins. Þegar einn sérfræðinganna verður skólastjóri órar engan fyrir því - hvorki hinn nýja skólastjóra né hina kennarana - að það sé til nokkurs fyrir skólastjórann að koma í kennslu-heimsókn til að gefa góð ráð og leiðbeiningar. Þetta merkir ekki að skólastjórinn geti alls ekki haft nytsamlegt fram að færa eftir að sitja og hlýða á kennslu - heldur undirstrikar þetta hið almenna viðhorf.

umfang
stjórn-
unar-
vafsturs

M&W
(bls. 199)
eftir
Rutherford
og
Huling-
Austin
1984

Ath !!

Skipt-
ingin
getur
vel
verið
með
öðru
móti

!!

Námsefni og kennsla

• Endurskoða og endurnýja námsefni í námsgreinum sem kenndar eru.
• Stefna kennsluháttum til þess sem hann telur æskilegra.
• Kynna nýjar námsgreinar og námsbrautir

Námsárangur nemenda

• Hafa áhrif á atorku og árangur nemenda í öllum námsgreinum
• Hvetja nemendur til að nýta eigin hæfileika til hins ítrasta.
• Yfirumsjón með prófgerð og prófun í tilteknum námsgreinum

Þróun og þroski nemenda

• Stjórnun og ögun nemenda.
• Hafa áhrif á velferð og viðhorf nemenda.
• Hafa áhrif á frístundastörf nemenda.

Fagleg og persónuleg starfsmannamál

• Liðsinna og styðja kennara í störfum þeirra.
• Liðsinna og styðja undirstjórnendur í störfum þeirra.
• Auðvelda tilkomu nýrra kennara.
• Liðsinna og leiðbeina kennaranemum.
• Stuðla að velferð og vellíðan kennaranna og liðsinna þeim í þeirr persónulegu þróun.

Stjórnun og skipulagning skóla

• Skipa nemendum í bekki, skipuleggja kennslu og alla aðra starfsemi skólans.
• Hafa áhrif á námsbrautaval nemenda.
• Hafa áhrif á annað val nemenda.
• Stuðla að aukinni skilvirkni skólastarfseminnar.

Hús og búnaður skólans

• Stýra nýtingu bygginga og skólasvæðis fyrir starfsemi skólans.
• Hafa frumkvæði að breytingum og endurbótum til að betrumbæta kennsluaðstæður.
• Hafa frumkvæði að breytingum, fegrun og snyrtingu.

Tengsl við útaðila

• Ráðstafa byggingum og skólasvæðum til almannanota.
• Koma á og viðhalda jákvæðum tengslum við sveitarfélagið og íbúa þess.
• Halda reglulegu sambandi við fræðsluyfirvöld.

Í
grunn-
skóla

• Hafa sýn um þróun skólans til nokkurrar framtíðar.
• Gera öllum þátttakendum samstarfs ljóst að hverju þeir vilja stefna. - og alveg sérstaklega kennurum og nemendum.
• Vera virkir í að stuðla að framgangi stefnu sinnar.
• Mynda og þróa góð tengsl við hvern kennara skólans og gera sér góða grein fyrir starfi og starfsþróun hans.

Í
fram-
halds-
skóla

• Hæfur í mannlegum samskiptum og í stjórnun starfseminnar.
• Hvetur til nýjunga - af því að hann lætur sér ekki nægja að allt sé á góðu róli.
• Gerir sér grein fyrir hvernig skólanum miðar í áttina - og vekur athygli á þeim merkjum sem sýna að starfsemin er á réttri leið.
• Aflar fjármagns, tækja og stuðnings við þá þróun sem hann telur skólanum hagkvæma og vill beita sér fyrir.

Responders

• Telja sig fyrst og fremst stjórnendur.

• Leyfa kennurum og öðrum að taka frumkvæði að ákvarðanatökum.
• Líta á kennara sem fagmenn og blanda sér því ekki í kennslustörf þeirra.
• Leggja sig eftir góðum og traustum persónulegum tengslum við starfsfólkið.
• Bregðast við aðsteðjandi vanda.
• Hafa ekki uppi umræðu um langtímamarkmið og áætlanir.
• Eru sveigjanlegir og reiðubúnir að breyta fyrirætlunum með skömmum fyrirvara til að leysa mál sem óvænt koma upp.

Umsögn: Halda góðum tenglsum við starfsliðið. Hlusta á hugmyndir og tillögur annarra og styðja þá til verka. Deila út ábyrgð án sérstakra skilyrða. Halda sig til hlés. Aðstoða kennara þegar þeir óska. Hafa ekki uppi langdræg stefnumið. Sjá stundum ekki þau teikn sem þó eru á lofti um komandi þrengingar í starfinu.

Managers

• Veita öllum starfsmönnum sínum traustan stuðning.
• Láta kennarana stöðugt vita hvað er á seyði og hvaða ákvarðanir hafa verið teknar.
• Eru næmir á þarfir kennaranna.
• Vernda kennara fyrir ómálefnalegum utanaðkomandi þrýstingi.
• Hvetja ekkert sérstaklega til breytinga og nýjunga en fylgja eftir breytingahugmyndum sem aðrir setja á oddinn - einkum þeim sem koma ofan frá.

Umsögn: Stjórnendum er árangur mun meira virði en góð tengsl við starfsfólk. Þeir eru skipulegir í vinnubrögðum og hafa komið sér upp föstum afgreiðsluvenjum fyrir venjubundin verkefni. Þeir geta lagt á sig verulega vinnu utan vinnutíma við að afgreiða stjórnunarstörf til að eiga aflögu tíma með starfsfólki og geta verið tiltækir fyrir kennara á starfstíma skólans. Sumir kjósa beinar viðræður við kennara en yfirleitt nota þeir rituð skilaboð. Þeir hafa bein tengsl við kennara um mál sem varða námsefni.

Stjórnendur gerðu mun meira heldur en skynjendurnir í að virkja starfsfólkið til að vinna að breytingum og nýmælum.

Initiators

• Hafa skýra, afmarkaða langtíma stefnu og markmið fyrir þróun skólans.
• Leggja mikið á sig til að hrinda áformum sínum í framkvæmd.
• Miða ákvarðanir sínar við það sem þeir telja best fyrir nemendur - sem þá þarf hvorki að vera auðveldasti kosturinn né heldur sá sem fellur kennurum best.
• Hafa miklar væntingar til nemenda, kennara og sjálfra sín.
• Taka frumkvæði að breytingum sem þeir telja til hagsbóta fyrir skólann.
• Eru tilbúnir til að endurtúlka stefnumörkun fræðsluyfirvalda svo að hún falli betur að þörfum skólans.

Umsögn: Leggja áherslu á að ná fram hagkvæmum breytingum og taka nauðsynlegt frumkvæði til að koma þeim í kring. Þeir eru yfirleitt öruggir með sig, hafa sjálfstraust og ganga skipulega til verks. Þeir gera skýra grein fyrir væntingum sínum og rökstyðja þær út frá hagsmunum nemenda.

Frumkvöðlar voru svipaðir stjórnendum í því að þeir gerðu mun meira heldur en skynjendurnir í að virkja starfsfólkið til að vinna að breytingum og nýmælum. Frumkvöðlar komu oftast inn í bekki til að fylgjast með þróunarstarfinu og leggja því lið.

Þegar saman voru bornir skólar stjórnenda og frumkvöðla sýndi sig að hjá stjórnendunum var jákvæðara sálrænt andrúmsloft með betri starfsanda og minni streitu heldur en hjá frumkvöðlum.