Til baka
í greinar
Guðmundar
Guðm. G. Þórarinsson -
STÚDENTAR 1959
fimmtugsávarp
í
Súlnasal
30. maí 2009
Það er undarlegt til þess að hugsa að hálf öld skuli liðin frá því að hópurinn okkar setti upp stúdentshúfuna og gekk bjartsýnn og vonglaður út í framtíðina. Hin glöðu skólaár voru að baki og nú hittumst við hér sem gengum saman þenna spöl af leiðinni. Hér eru líka þeir sem eru í sömu sporum og við vorum fyrir hálfri öld og annar hópur sem kominn er hálfa leiðina.
Ævinlega er það svo að þeir sem eldri eru telja sig þess umkomna að gefa þeim yngri ráð um hvernig skuli lifa lífinu, hvernig höndla skuli lífernislistina, þessa mikilvægustu list allra lista, hvernig lifa skuli lífinu, sjálfum sér og öðrum til góðs. Ekki eru slík ráð alltaf vel þegin enda veröldin og umhverfi allt breytt og viðhorfin önnur.
Þegar ég var 14 ára var faðir minn svo fáfróður að ég gat varla þolað að hafa hann nálægt mér. En þegar ég var orðinn 21 árs var ég undrandi hve mikið hann hafði lært á 7 árum.
Mörgum okkar finnst sjálfsagt nú þegar við erum komin á þann aldur að geta gefið góð ráð, eins og við grípum í tómt. Ég hefi álpast áfram í lífinu gert nær allar vitleysur í bókinni og get sannarlega tekið umdir með Davíð frá Fagraskógi þegar hann sagði
Ég hef sjálfsagt virt of lítils marga virðulega dóma,
verið mér oftar til skammar en til sóma.
Á svona stundu hljóta okkur að koma í hug orð Fausts þegar hann sagði
Habe nun, ach! Philosophie,
Juristerei und Medizin,
Und leider auch Theologie!
Durchaus studiert, mit heissem Bemuhn.
Da steh ich nun, ich armer Tor!
Und bin so klug als wie zuvor;Rétt að segja sama flón
sem ég var í fyrstu.
Eða þegar við fáum spurninguna: Hvar var Jesú Kristur aftur hengdur?
O! tempora, O! mores, - sagði Ciceró.
Við erum fyrsta kynslóðin sem sjáum jörðina sveima um í geimnum, einmana meðal stjörnuþyrpinganna og óravídda alheimsins. Skyldum við vera ein? Á þetta undarlega líf, sem okkur er trúað fyrir að lifa, sér enga hliðstæðu utan þessa litla hnattar okkar? Við horfum á þessa jörð og skynjum að við lifum í sundruðum heimi andstæðna.
Stundum finnst mér eins og lífi okkar og heimi hafi verið varpað í undarlega deiglu þar sem undir er kynt með óviðráðanlegri áfergju dauðlegra manna til þess að eignast allan heiminn. Þar sem ótrúlegustu afrek mannsandans eru brædd saman við hvítglóandi ofstæki og grimmdarverk. Þar sem háleitustu hugsjónir og snilli arkitekta og listamanna hrífa andann upp á háfjallatind en undir blasir við mannleg eymd og örvænting í afkimum þar sem afgrunn hyldýpisins gín við.
Á þessum tímum friðarverðlauna hafa aldrei verið háðar fleiri styrjaldir. Heimur yfirgripsmikillar þekkingar og þroska ótrúlegrar tækni, vísinda og möguleika færði okkur Hírósíma og Nakasaki, Bosníu og Darfur, Ruanda og þannig mætti lengi telja.
- að auður, mannvirðingar og völd eru völt eins og hjól,
- að erfitt getur verið að velja milli margvíslegra gilda lífsins
- að greina milli falsaðrar myntar og ófalsaðrar
- og þegar dregur að
leiðarlokum segjum við:
heldur leirugt gef mér gull
- en gylltan leir.
Ævintýri lífsins verður skýrara með árunum, lotningin fyrir undrinu.
Okkur verður ljóst þegar við lítum til baka að við hefðum átt
- að horfa oftar á sólsetrið, láta þetta undarlega fyrirbrigði íslenskrar náttúru, aftureldinguna, sem tengir saman fortíð og framtíð, þegar geislar hnígandi sólar lýsa upp og styrkja geisla rísandi sólar - hrífa okkur,
- dansa oftar og syngja þar sem fjallalækirnir hoppa og skoppa niður hlíðina og vatnadísin knýr fiðlustreng sinn í fossum og giljum,
- reyna að anga með blómunum og
- fljúga með fuglunum,
- láta öldurótið við ströndina koma frá okkur sjálfum,
- slíta okkur oftar frá tjóðurhæl skyldunnar og
- brjótast undan hlekkjunum í konungsríki vanans.
- Dvelja oftar við augnablikið,
- njóta líðandi stundar,
- eyða ekki tímanum í að bíða eftir einhverju sem aldrei kemur,
- eyða ekki lífinu í tómt strit til að viðhalda því.
- Verja meiri tíma í takmarkalausri víðáttu ljóssins - þar sem tíminn sefur.
Vegna þess að Davíð hafði rétt fyrir sér:
lífið er draumur drottins og stjörnurnar sem við sjáum sindra um himininn eru gleðitár guðs sem hann felldi þegar hann grét í fyrsta sinn.
Við megum aldrei gleyma því að gjalda gleðinni það sem gleðinnar er, aldrei missa sjónar af hinni huldu ljóslind í lífinu af þeim blikum af æðri fegurð sem tilheyra ríki andans.
Skyldan við lífið er að feta áfram upp brattann til sjálfsræktar og sannrar lífsgæfu.
Til baka
í greinar
Guðmundar
Nú segjum við með Jóni frá Ljárskógum:
Kveik oss funa fornra elda
fær oss unað bjartra kvelda.
Látum þessa kvöldstund lifa í minningunni sem bjarta perlu á talnabandi lífsins.