Til baka
í ritstörf
Péturs

Ávarp

á ættarmóti afkomenda systkinanna

Sumarliða og Kristínar
og
systkinanna Maríu Friðgerðar og Jóns Valdemars

á Akureyri þann 27. júní 1981.

(Pétur, f. 1916, var elsta barn Sumarliða
og eina barn hans og fyrri konu hans, Bjargar Pétursdóttur, d. 1917.)

Það þykir til heyra við svona tækifæri að einhver taki að sér að vera leiðinlegur, standi
upp og flytji ræðu. Þetta hlutverk hefur nú dæmst á mig og verð ég því að reyna að uppfylla
leiðinlegheitin sem best ég get.

Ekki ætla ég að grípa til ættfræðinnar þó mörgum ykkar mundi finnast það vísasti
vegurinn til að vera fullkomlega leiðinlegur - nei, enga ættfræði. Því þó ég hafi á unga aldri kunnað
utan að mörkin á sauðkindum heillar sýslu hefur mér verið algerlega fyrirmunað að hafa uppi nokkra
forvitni um ættarmörkin á mannfólkinu. Ég held ég viti hvað föðuramma mín hét, en svo er líka
þekkingin á þrotum. Fyrir mér er það Guðjóna, systir, sem best kann skil á þessum efnum - og er
reyndar mikill skaði ef hún drífur sig ekki að koma sem mestu af vitneskju sinni á blað.
Nei, ættfærslur læt ég eiga sig. - En hvað þá um ýmsar minningar?

Æ, - minningar eru stórvarasamar. Það hef ég rekið mig á. Stundum, þegar ég hef verið að
rekja eitthvað úr minni mínu fyrir systkini mín kemur á daginn að ég man þetta allt á ská og skjön, -
eins og minnisfleytan hafi lent í veltingi og minnisatriðin grautast saman. - Þetta var nefnilega ekki
svona heldur hinsegin. Hann hét ekki Óli, - það var hann Stebbi. Ekki hún Lína - heldur hún Pálmey
gamla. Og auðvitað hafa systkini mín rétt fyrir sér, - og kannski hef ég líka rétt fyrir mér - því
sjaldnast muna einstaklingar atvikin á sama hátt.

Nei, við skulum fara varlega með minningarnar. Þær eru að vísu margvíslegar - en oft á
tíðum eru þær líka einkaeign hvers og eins. - Ég vil samt segja við ykkur systkini og frændur - að
kannski finnst ykkur í dag að þið vilduð gjarnan hafa haft meiri þekkingu um ætt og uppruna en raun
varð á. Svo finnst mér - og nú vildi ég gjarnan hafa spurt meira - en nú er of seint að spyrja. Þau sem
vissu svörin eru horfin úr leiknum.

Þetta niðjamót í dag er fyrst og fremst einn þáttur þess að við getum skilað börnum okkar
fram með meiri þekkingu á ættfólki sínu en við sjálf lögðum upp með. Ég segi þetta vegna þess að ég
hef grun um að frændgarðurinn um Djúp og víðar hafi í raun verið miklu stærri en við nokkru sinni
höfðum hugmynd um. Sjálfsagt hefði sú vitneskja getað veitt margvíslega liðsemd á þeim árum. Það
getur verið betra en ekki þá komið er í ókunnan stað að vita af ættingja eða tengdamanni fyrir. Þess
hef ég oft orðið var hér á leið minni um Akureyri, Ísafjörð eða Bolungavík. Á öllum þessum stöðum
hef ég einmitt notið ættartengslanna og einmitt það hefur gert mér dvalarstundina enn eftirminnilegri.

En fleiri eru hér saman komnir en niðjar þeirra Kristínar Margrétar Guðmundsdóttur og
Jóns Valdemars Bjarnasonar ásamt niðjum þeirra Maríu Friðgerðar Bjarnadóttur og Sumarliða
Guðmundssonar. Hér eru einnig samankomnir þeir sem hafa gerst síðunautar okkar á lífsfleyinu, -
hafa staðið með okkur og þolað sætt og súrt, glaðst og hryggst.

Einmitt ykkur, konum og körlum, vil ég flytja sérstaka þökk fyrir vináttu ykkar og traust
og trú á okkur - þessa niðja áðurnefndra hjóna.

Og eitt enn.

Menn athuga það ekki ætíð sem skyldi að hver liðinn tími hverfur í minningadjúpið. Að
liðið örskots augnablik stendur stuttu síðar sem annað hvort sársaukafull eða gleðiþrungin minning.
Augnablikið verður á augnabliki að minningu.

Og einmitt nú erum við, frændsystkinin og okkar síðunautar, að skapa afkomendum okkar
minningaraugnablik, minningu sem ég vona að hverjum okkar - ungum og öldnum - verði dýrmæt
eign um leið og augnablikið er liðið hjá.

Sú var tilætlunin með þessu niðjamóti - og við skulum öll hjálpast að við að láta það
takast, að minningin um niðjamótið verði okkur öllum geislahlý stjarna á himni minninganna.

Ekki tala um ættina -. Ekki gerast heilagur í andlitinu og tala um hve við frændur erum
mikið gáfu- og dugnaðarfólk - og ekki gerast ábúðarfullur og alvarlegur og tala um spillingu tímans -
. Þið vitið að ég er orðinn svo fjandi gamall! - Nú eða tala um vorkuldann og öll vandræðin í
búskapnum.

Um hvern fjárann má ég þá tala, frændur og félagar? Hætta - komið nóg? Já, það er
reyndar satt. Hitt er líka satt að við frændsystkinin erum Bolvíkingar og Ernirinn heitir enn Ernir. Um
það erum við öll sammála. Áshyrna, - Traðarhyrna og Hrafnaklettur. Allt er þetta á sínum stað en
Bólin eru horfin. Þangað leitar enginn lengur á lognværu kvöldi með elskunni sinni - en kannski má
enn leiðast upp á Múrhúsana undir lágnættið.

Víst er Víkin mín orðin breytt. - Víkin, þar sem ég lék mér sem krakki, hét þá Pétur
Guðmundur Sumarliðason. - kallaður Gummi Summi og var bæði á Hóli og seinna hjá Betu Hafliða í
innsta húsinu á Sandinum - . Já. Þá var ég Gummi Summ sem kveðið var um:

Guðmundur er gáfnaskýr
glöggur við hjásetu.
Á hóli passar kálfa og kýr
og kindurnar hjá Betu,

Ekki veit ég hvað orðið er af honum Gumma. Nú heiti ég Pétur Sumarliðason, - jafnvel
Ge-ið er horfið úr nafninu. Kannski Gummi sé kominn heim í Vík ásamt Björgvin, frænda sínum. Þeir
eru kannski að smala kindunum hennar Betu Hafliða -.

Já Guðmundur Björgvin - . Að vísu stendur Bé-ið þar enn eftir - en ég kalla Guðmund -
Björgvin og enn kemur fyrir að Björgvin kallar mig Guðmund. Svona mikið er enn eftir af bernsku
okkar.

Eins og þið hafið heyrt þá eru öll umtalsefni varasöm enda skal ég nú fara að slá botninn í
þetta. En Víkin, Bolungavíkin er mér hugstæð.

Það var gulhvítur sandur
í minni fjöru
Gul slikja
undir svartur sandur

Við börnin skárum gyllinguna
og stafir okkar stóðu svartir
í sólgullnum sandinum

Ljósgræn voraldan
fyllti dökk strikin
gulhvítu sævarsindri.

Þakka ykkur þolinmæðina. Nú er leiðindunum lokið.

*   *   *