|
GÓP-fréttir
|
Jakob Hálfdanarson * samskipti við K.Þ.
Neðangreindir samningar og bréf eru hér upp skrifuð eftir uppskrift Péturs
Sumarliðasonar.
|
|
1882 Kaupstjórn |
Samningur um verslun
K.Þ. frá 1882 (GGí: er til í Lbs.) |
| Inn- gangur |
Samningur um verslun Kaupfélags Þingeyinga, gjörður eftir samkomulagi á fundi að Þverá í Laxárdal 20. febrúar 1882, af undirritaðri stjórnarnefnd félagsins. |
| 1. gr. | Meðundirritaður, Jakob Hálfdanarson, sem tekist hefur á hendur kaupstjórastörf félagsins yfirstandandi ár, skuldbindur sig til að panta með næstu póstferð þær varningstegundir, sem tilfærðar eru á vöruskrám þeim, sem honum eru afhentar, á þeim stöðum, og hjá þeim mönnum, sem stjórnarnefndin í heild sinni kemur saman um. Nú verða vörur pantaðar síðar, og skal þá senda pöntunarskrána með fyrstu póstferð á eftir. |
| 2. gr. | Hinum pöntuðu vörum skal ávallt ráðstafað á Húsavík. En skyldu vörurnar af einhverjum þeim orsökum, sem ekki verður gert ráð fyrir, verða settar upp á aðrar hafnir, skal kaupstjóri á eigin kostnað gjöra ráðstöfun til að vörurnar komist með næstu póstskipsferð, eða á annan hátt til Húsavíkur. Þó skal telja flutningsgjald vörunnar með öðrum flutningskostnaði. |
| 3. gr. | Kaupstjóri skal útvega svo fullnægjandi tryggingu fyrir kaupeyri og vörum félagsins, sem framast er kostur á, svo sem með því að útvega póstábyrgð fyrir peningum þeim, sem sendir eru með póstum og ábyrgð einhver áreiðanlegs ábyrgðarfélags erlendis fyrir aðfluttum vörum og þeim innlendu varningstegundum, er sendar kunna að verða sem borgunareyrir, að svo miklu leyti sem þess þarf með. Að öðru leyti er fé hvers einstaks félagsmanns í eigin ábyrgð. |
| 4. gr. | Kaupstjóri skuldbindur sig til að vera ávallt sjálfur nálægur á Húsavík þegar von er á vörum þangað. Tekur hann sjálfur á móti þeim, sér um uppskipun þeirra og kemur þeim á óhultan stað, að þær ekki liggi undir skemmdum. Þann kostnað, sem af þessu leiðir greiða félagsmenn hver fyrir sig eftir vörumagni. Svo mælir og vegur kaupstjóri vörurnar út til félagsmanna, svo fljótt og greiðlega sem framast verða föng á, og eru vörurnar úr hans ábyrgð að öllu leyti eftir það, að þær eru afhentar. Heimilt er kaupstjóra í sérstökum tilfellum, að ákveða visst tímatakmark, sem þó má aldrei vera styttra en 14 dagar, frá því vörurnar eru komnar á land til að afhenda vörurnar, en það skal hann hafa tilkynnt félagsmönnum rúmum tíma fyrirfram. |
| 5. gr. | Nú vitjar einhver félagsmaður þeirrar vöru er hann hefur pantað og hefir eigi greitt borgun fyrirfram, og kemur heldur eigi með borgunina. Hefur hann þá fyrirgert rétti sínum til vörunnar, og er kaupstjóra heimilt að selja hana, við því verði sem honum sýnist á eigin ábyrgð. |
| 6. gr. | Kaupstjóri fær sem þóknun fyrir störf sín ákveðið hundraðsgjald af kaupeyri félagsmanna þannig, að þeir sem borga fyrirfram greiða 2 af hundraði af þeirri upphæð, sem fyrirfram er greidd. Þeir sem borga svo tímanlega, að peningarnir verða sendir með sömu skipsferð, sem vörurnar koma með, greiða 4 af hundraði. Og þeir, sem borga eigi fyrr en um leið og vörurnar eru afhentar, greiða 6 af hundraði. Það telst sem fyrirframborgun sem greitt er svo tímanlega, að peningarnir verði sendir í apríl það ár. |
| 7. gr. | Þessi samningur gildir frá 20. febrúar 1882 til 20. febrúar 1883, og er hann þá úr gildi genginn án nokkurrar uppsagnar, nema hann hafi verið endurnýjaður. |
| Undir- ritun |
Þessi
samningur, í tveim samhljóða frumritum, er staðfestur og löggiltur með
stjórnarnefndarinnar eiginhandar nöfnum og tveggja tilkvaddra virundarvotta Stjórnarnefnd félagsins 20. febrúar 1882 J. Hálfdanarsonar Vitundarvottar: Staðfestir: |
|
1884 Húsleigur |
Samningur um leigumál á
hálfu húsi frá 1884 (GGí: er til í frumriti á Lbs, kassi IVb, mappa IIIb.) (Uppskrifarinn GÓP er ekki viss hvort þessi b eru b - eða 6 - eftir handskrifuðu innskoti GGí á vélritaða uppskrift PS.) |
| Inn- gangur |
Árið 1884 hinn 11. dag febrúarmánaðar var að Múla í Aðalreykjadal gerður svofelldur samningur, millum stjórnarnefndar Kaupfélags Þingeyinga á eina hlið, og Jakobs borgara Hálfdanarsonar á hina, að stjórnarnefndin leigir í umboði félagsins borgaranum þann helming í vöruhúsi félagsins á Húsavík, sem er þar þess eign, ásamt tiltölulegum helmingi í verslunaráhöldum, og öðru því er félaginu tilheyrir, á nefndum stað, með eftirfylgjandi skilmálum. |
| 1. gr. | Félagið kostar að helmingi á móti borgaranum framhald á byggingu hússins, svo að það verði notað til íbúðar, vörugeymslu, vöruúthlutunar, þó með þeirri takmörkun, að allur byggingarkostnaður hússins fari ekki fram úr kr. 4.500. Kosti borgarinn meiru til hússins gerir hann það fyrir eigin reikning. |
| 2. gr. | Húsið afhendist borgaranum í næstkomandi fardögum 1884 með sínu ákvæðisverði, hvort sem það verður fullbúið eða ekki. Verslunaráhöldin afhendist honum eins og þau koma fyrir, eftir áliti og virðingu tveggja tilkvaddra matsmanna. Frá þeim tíma er bæði húshelmingurinn og áhöldin í hans umsjón og ábyrgð að öllu leyti, og ber hann að svara til hvortveggja í góðu og gildu standi, þegar þessi samningur gengur úr gildi. |
| 3. gr. | Jakob borgari Hálfdanarson skuldbindur sig til þess að útvega, sem allra fyrst, og ekki seinna en fyrir næsta aðalársfund félagsins, fullnægjandi brunabótaábyrgð fyrir húsinu, hjá áreiðanlegu brunabótafélagi erlendis. Þegar þessi trygging er fengin selur hann stjórnarnefndinni í hendur tryggingaskjöl þau er hann fær fyrir húsinu eða staðfest endurrit þeirra, og hefir stjórnarnefndin rétt til að hlutast til um skilvísa greiðslu brunabótagjaldsins á hverju ári. |
| 4. gr. | Borgarinn hefir húsið til allra löglegra leiguliða afnota og umráða endurgjaldslaust, að öðru en því, að hann, auk brunabótagjaldsins, greiði hið ákveðna lóðargjald fyrir það, og hver önnur gjöld er á það kunna að verða lögð til almennra þarfa, en þar á móti er félaginu áskilinn réttur til að leggja upp í húsið vörur þær er það pantar, og fá þar geymslu á þeim eftir þörfum og atvikum. Svo hvílir og á borgaranum viðhald hússins og fyrning þess að öllu leyti. |
| 5. gr. | Nú vill annaðhvort félagsstjórnin eða borgarinn ekki halda lengur áfram samskiptum sínum, og má þá segja upp þessum samningi með þriggja mánaða fyrirvara. Rofni félagið eða deyi borgarinn, er og samningurinn að sjálfsögðu upphafinn. Í hverju af þeim tilfellum, sen hér var gert ráð fyrir, skal virða húsið af tveimur mönnum þar til kvöddum af hlutaðeigandi sýslumanni og greiði þá borgarinn eða bú hans þá upphæð, sem helmingur hússins verður metinn minna en því fé nemur, sem félagið hefur framlagt til byggingar þess. |
| 6. gr. | Vilji
félagið hætta samskiptum sínum við borgarann, þá er það skuldbundið til þess að
innleysa þann helming hússins, sem er borgarans eign. Á sama hátt er hann og
skuldbundinn til að selja félaginu sinn húshelming vilji hann ekki lengur hafa
samskipti við það. Greini hlutaðeigendur þá á um hæfilegt verð fyrir
húshelminginn, skal sömu reglu fylgt sem áður segir að tveir menn tilkvaddir af
sýslumanni meti húsið og verslunaráhöldin til verðs, eins og það þá kemur fyrir,
og greiði þá félagið borgaranum helming virðingarverðsins. En vilji félagið eða þurfi að farga sinni eign í húsinu, er borgaranum heimilaður sami réttur að öllu leyti gagnvart því. Neyti annarhvor hlutaðeigenda þess réttar, sem hér er gefinn, gildir eins árs fyrirvari á báðar hliðar. |
| Undir- skriftir |
Þessum
samningi, sem er í tveim samhljóða frumritum, til staðfestingar er
stjórnarnefndarinnar og borgarans eiginhandar nöfn, og tveggja tilkvaddra
vitundarvotta. Á stað og degi er fyrr segir, Jón Sigurðsson Vottar: |
|
1889 Út með þig, Jakob!! |
Jakobi Hálfdanarsyni sagt upp afnotum af
íbúðarhúsnæðishelmingi K.Þ. Bréf Jóns Sigurðssonar á Gautlöndum, formanns Kaupfélags Þingeyinga , til Jakobs Hálfdanarsonar. |
| 16. mars 1889 |
Á
aðalfundi Kaupfélags Þingeyinga 14. - 15. janúar þ.á. var félagsstjórninni falið
á hendur að koma því til vegar að félagið hefði framvegis útlendar vörur
til sölu á Húsavík, og gjöri þær ráðstafanir sem nauðsyn ber til, þessu til
framkvæmdar. Þar sem ég verð að álíta, að eitt með fyrstu skilyrðum fyrir því, að þessu geti orðið framgengt, sé það, að félagið hafi þann helming íbúðarhúss, sem því tilheyrir, til frjálsra afnota, skal ég leyfa mér að aðvara yður um, að þér verðið að rýma burtu úr téðum húsparti með allt er yður heyrir til, á næstkomandi hausti, ef á þarf að halda, og þetta fyrirtæki fær tilætlaðan framgang. Jafnframt skal ég leyfa mér að fara þess á leit við yður, að þér vilduð leigja félaginu til allra afnota næstk. fardagaár, pakkhús það er þér eigið með á Húsavík ásamt leyfi til að nota lóð þá er húsið stendur á, og sem þér hafið til leigu. Svar yðar hér upp á óska ég að fá sem fyrst. Gautlöndum 16. mars. 1889 Jón Sigurðsson |
|
1889 Ég fer hvergi!! |
Jakob hafnar uppsögninni
Ítarlegt svarbréf Jakobs Hálfdanarsonar. |
| 27. mars 1889 |
Bréf
yðar, herra formaður Kaupfélags Þingeyinga, dags. 16. þ.m. hefi ég meðtekið og
vil samkvæmt ósk yðar eigi undandraga lengur að svara því, en í sambandi við það
vil ég leyfa mér, að líta yfir, og drepa á aðalatriðin í sögu samvinnu minnar
við félag þetta frá upphafi þess. Það var haustið 1881, áður heldur en nokkrum öðrum, sem ég vissi af, hefði komið til hugar svona lagað félag, að ég fór alvarlega að hugsa um á hvern hátt mætti koma í samband þeim smápöntunartilraunum, sem um 2 ár höfðu verið gjörðar í ýmsum sveitum héraðsins, og sem þegar höfðu sýnt bændum töluverðan hagnað, á móts við hin venjulegu verslunarviðskipti. Ég var varla búinn að hugsa mér myndun félagsins, fyrri en ég gjörði mig á fund prestsins hér á Húsavík, og festi mér til umráða lóðarblett þann, sem húsin hér standa nú á, og af því er fram kom fáum dögum seinna, mun auðvelt að sýna, að ef það hefði nokkuð undan dregist, þá hefði Kaupfélag Þingeyinga eigi enn þann dag í dag haft hér á Húsavík nokkurt skýli eða frjálst athvarf, og þá ólíklega verið til. Jafnvel þó einstöku menn, en þó einkanlega þér sjálfir, heiðraði formaður, væru mér og fyrirtækinu ómetanlega hjálplegir í orði og verki, þá voru þó fyrstu misserin mér einkar erfiður tími, þar sem ég varð að hafa bú mitt og fjölskyldu uppi í Mýuvatnssveit en standa fyrir byggingum hér í vondu árferði og að sumu leyti í verstu kringumstæðum, taka á móti vörum og úthluta þeim, ekki eins og nú í heildum til deildanna, heldur hverjum einstökum sitt, með reikningsskilum. Þegar nú hús það er ég bý í var að mestu uppkomið, öndverðlega á árinu 1884, og ég sá engan veg til framhalds félaginu annan en að flytja mig með fjölskyldu mína í það, enda búinn þá að leggja af eigin efnum hátt á 3ja þúsund krónur í það, móts við félagið, þá var það, að þér heiðruðu stjórnendur félagsins gjörðuð við mig samning um notkun mína á húsinu dags. 11. feb. 1884. Þá kom það að vísu í ljós að þér vilduð félagsins vegna, ná fullum yfirráðum yfir þessum stöðvum þess hér, og að ég á hinn bóginn þóttist hafa lagt of mikið í sölurnar til þess að verða að ósekju rækur, þegar félagsstjórninni sýndist, og gekk eins og þér munuð minnast, seinlega að koma þessu saman, og þó svo að lokum, að fullhæpinn mun mega álíta minn rétt eftir framangreindum atvikum. Litlu seinna, eða árið 1886, réðist ég í að efna uppí nýtt hús félaginu til nota. Eigi virtist þörfin fyrir það vera yður ljós, og engar hvatir eða aðstoð lögðuð þér til þess, en auðsætt mun þó hverjum skynberandi manni, að notkun þess hefur síðan verið lífsnauðsyn félagsins. Í upphafi hafði ég í borgaraleyfi selt nokkuð af varningi, sem ég fékk undir hendur frá ýmsum skiptakunningjum, og höfðuð þér jafnan hvatt mig til að auka það til eflingar atvinnu minni og réðist ég í mest, í þeirri grein, árið 1885, fyrir óskir margra, og sér í lagi áeggjan og milligöngu þess manns, er vér bárum best traust til í þeim efnum, en það varð mér að gjörsamlegu eignatjóni, svo að ég hefi til skamms tíma, eigi getað haft nokkur sölustörf. Nú, er þér tókuð að yður reikningshald og framkvæmdastjórn félagsins, og ég losaðist mjög við smáafhendingu til einstakra manna, varð mér auðsætt, að þar sem borgarasýslanin hefði áður í raununni verið mér ofvaxin samhliða félagsstörfum, þá var nú aftur á móti fyrst kominn sá hentugi tími til þess fyrir mig, hvað húsrúm, æfing og annir snerti, - og jafnvel þó sumir af yður hafi nú risið öndverðir gegn þessu, í staðinn fyrir hvatirnar áður, - þá hefi ég með aðdraganda tilraunum unnið það á, að ég árið sem leið fékk, handa syni mínum, dálítið af vörum, og lét hann kaupa borgarabréf. Vörur þessar valdi ég að tegundum til, með sérstöku tilliti til félagsmanna, nefnilega að nokkuð af því skyldi vera hér til, sem félagsmenn höfðu ekki pantað, enda eru enn til nægar birgðir til ársins af sumu þessum tegundum, og nú hefi ég af nýju lagt kappsamlega drög fyrir viðbót í fleiri tegundum, á næsta sumri. Hefi ég þannig ætlað húsinu næga brúkun í ár bæði okkur, og svo eins og að undanförnu, félaginu, fyrir mikið af pöntuðu vörunum. Auk þess sem aðvörun yðar um að rýma burtu úr húsparti félagsins kemur fyrst og fremst, samanborin við hinn seinni lið bréfs yðar, í bága við hinn áður áminnstan leigusamning (5. gr.) og sem ég finn skyldu mína, gagnvart mér og mínum, að halda fast á, og í annan stað við áform mín og framkvæmdir um brúkunarþörf á húsinu, sem ekki er hægt að afturtaka, þá er ég í 3ja lagi sem frumkvöðull félagsins, og meðlimur, einn með öðrum, svo ákaflega mótfallinn því, að það sem félagið allt að þessu hefir eftir okkar skilningi haldið sér utan við alla verslun hér á Húsavík, og samkvæmt lögum sínum á að keppa að því takmarki, að verða skuldlaust og óháð nokkrum erlendum viðskiptamanni, fari nú í kröppum kringumstæðum að stofna hér verslun og binda sig skuldaböndum að nauðsynjalitlu. Í sambandi við ofan og framanskrifað lýsi ég þá loksins yfir því, að ég tek ekki í nokkru falli til greina neina aðvörun um að víkja burt úr húsparti félagsins nokkurntíma á næstkomandi fardagaári - en er þar á móti fús til eins og að undanförnu að ljá félaginu hús og lóð, svo sem í mínu valdi stendur, undir mínum eigin umráðum og störfum, með sömu eða líkum skilmálum og næstliðið ár. Húsavík, hinn 27. mars 1889 J. Hálfdanarson >> Til formanns Kaupfélags Þingeyinga |
|
1892 Afhending |
Samningur við
afhendingarmann frá 1892 (Aths PS: Í horni stendur: Tekið úr bók innfært af J.Á.J. eftir frumriti.) (GGí: er til á Lbs, sam 1897(?) o.fl..) |
| Inn- gangur |
Samningur Kaupfélagsstjórnarinnar við afhendingarmann 1892 Við undirritaðir Pétur Jónsson, Benedikt Jónsson og Jón Jónsson (Múla) í stjórn Kaupfélags Þingeyinga á aðra hlið og Jakob Hálfdanarson á Húsavík á hina hliðina gerum í dag með oss svofelldan samning. |
| J.H. skuld- bindur sig |
Ég,
Jakob Hálfdanarson, tek að mér fyrir Kaupfélag Þingeyinga þessi störf:
Framanskrifuð störf og skyldur skuldbind ég mig til að annast á eigin kostnað að öllu leyti. Ennfremur skuldbind ég mig til að hafa eigi önnur verslunarstörf á hendi en þau, er félagsstjórnin veitir mér sérstakt leyfi til. |
| K.Þ. skuld- bindur sig |
Vér
Pétur Jónsson, Benedikt Jónsson og Jón Jónsson (Múla) skuldbindum Kaupfélag
Þingeyinga til að greiða herra Jakobi Hálfdanarsyni fyrir störf þau er hann
tekst á hendur með þessum samningi fyrir kaupfélagið þessa borgun:
................. Samtals átjánhundruð krónur .. kr. 1.800,00 Vér skuldbindum félagið til að hlíta öðrum þeim skilyrðum sem Jakob Hálfdanarson setur í samningi þessum. Samningurinn gildir frá í dag til 15. maí 1893. Húsavík 19. maí 1892 Jakob Hálfdanarson |
|
1902 Þakkir |
Þakkir til JH frá 20
ára afmælishátíð K.Þ. 20. febrúar 1902 Inngangur Péturs Sumarliðasonar: Þótt megintilgangur fundar áðurnefndra forráðamanna hafi verið samtakastofnunin þá er líka um að ræða 20 ára afmæli Kaupfélags Þingeyinga og í tilefni þess skrifa þeir Jakobi Hálfdanarsyni eftirfarandi bréf. (GGí: Frumrit til á Lbs.) |
| 20. febrúar 1902 |
Kæri
samverkamaður og vinur. Sökum þess að nú í dag eru liðin 20 ár síðan Kaupfélag Þingeyinga náði föstu, lögformlegu skipulagi (20. febr. 1882) höfum vér saman komnir undirritaðir félagsmenn varið til þess kvöldstundinni, að rifja upp endurminningar um uppruna og starfsemi félagsins. Vér höfum saknað þín mjög í þessum hóp á þessari stundu og finnum oss því knúða til að láta bréflega í ljósi innilegt þakklæti vort og vinarþel til þín, þess manns er vér álítum að félagið eigi upptök sín og tilveru mest og best að þakka. Og um leið látum vér í ljósi þá von vora og trú, að K.Þ. muni lifa lengi og verða til sannanlegrar blessunar héraði voru og landi, bæði með beinum og óbeinum áhrifum. Og jafnvel þó sá tími kynni að koma, að félagið leggist niður í þeirri mynd sem það hefir nú, er það sannfæring vor að þess muni verða minnst með hlýlegri viðurkenningu í sögu þjóðar vorrar, og þá um leið fyrst og fremst þín, þess manns er vér teljum aðalfrömuð kaupfélagsskaparins á hinu fyrsta og örðugasta skeiði hans. p.t. Ystafelli 20. febrúar 1902 Pétur Jónsson, >> Til Jakobs Hálfdanarsonar á Húsavík. |