|
Forsíða
|
Námskrár-torg * Námskeið fyrir framhaldsskólakennara: Námskrárfræði og skólanámskrárgerð (Ágúst 1999-júní 2000) 8. lota: Matshugtakið og námsmatsaðferðir Minnisatriði með bók HogW. | |
| Saman- tektir: |
Útdráttur um innlegg frá Tyler, Walker og Eisner
Leiðarbækur í lotulýsingum námskeiðsins: Drög að efnislista skólanámsskrár < Þetta er nokkuð ítarlegur atriðalisti með kaflaskiptingu. Uppsetningin er í formi yfirlitstöflu þar sem merkja má við atriði sem taka skal með, tilgreina hversu vinnu atriðisins er langt komið - eða lokið. Kennsluorð < eru heiti og hugtök skilgreind og hugleidd. | |
| 1 Hvað meinar aðal- nám- skráin? |
Hvað meinar Aðalnámskráin? < Hér er lesin út úr markmiðssetningum Aðalnámskrár skilgreining hennar á þeim persónu-eigindum kennarans sem gera hann hæfan til að fylgja markmiðssetningunni eftir. Vísað er til vinnuskjals um þá greiningu sem aftur vísar til annars vinnuskjals þar sem skilgreining Aðalnámskrárinnar er lögð að nokkrum þekktum skilgreiningum í lýðræðis-röð. Þessi skilgreining á kennaranum er síðan notuð til að geta með góðri samvisku haldið utanfræða-markmiðum utan við fræðamarkmiðin til að geta síðan lagt ýmsar þekktar mælistikur við fræðamarkmiðin. | |
| 1a Hvernig kennari? |
Með því að kennsluskilgreiningar hafa verið lagðar í lýðræðis-röð eftir þeim vinnubrögðum sem viðhöfð eru - þá er gripið tækifærið til að setja upp dálítinn leik fyrir kennara til að íhuga hvar þeirra eigin kennsla raðast í lýðræðisröðinni. sá leikur er nefndur alvarlegi gamanleikurinn: Svona kennari er ég! Það skal tekið fram að engin dómur er lagður á hvort betra er að vera lýðræðislegur eða einræðislegur kennari. Raunar skal því í staðinn haldið fram - hér og nú - að allt fari það eftir margvíslegum aðstæðum og þeim samskiptum sem eru í gangi hverju sinni. | |
| 5 Breyti- ferill námskrár |
Námskrárbreytiferillinn < fjallar um lífs-hlaup námskrárbreytingar og þætti sem því tengjast. Þaðan er sérstaklega vísað í umfjöllun um aðferðir/líkön sem þróaðar hafa verið fyrir vinnu við breytingar á námskrá og til samanburðar á þeim aðferðum. Þá er einnig velt upp formi kennslugagna og kennsluleiðbeininga með nýrri námskrá og vísað í íhugun um þær viðtökur sem ný námaskrá getur átt í vændum í skóla. Í samhengi við námskrárbreytingar eru dregnir saman þættir úr þróunarsögu MK og sérstaklega rifjuð upp tilkoma tölvukennslunnar sem var námskrárnýjung og hvernig hún þróaðist í kjarnanáminu. Að lokum er í knöppum lista saman dregin staða skólanámskrárgerðar við MK í október 1999. | |
| 6 Námskrár- leikurinn og persónur hans |
Hverjir eiga að þróa námskrána? < litið er yfir þá aðila sem hrærast í útkomu námskrárleiksins og íhuguð tengsl þeirra við þróun
námskrárinnar. Þar er um að ræða kennara, skólastjórnendur, foreldra, nemendur, liðkendur og annan tiltækan liðsauka.
Gerð er grein fyrir viðhorfi M&W; til námskrárgerðar með því að lýsa námskrárgerðarleik Purves frá 1975. | |
| 6a Aðild útaðila að mótun starfskrár skóla |
Hugleiðing um aðild útaðila að mótun starfskrár (framhalds)skóla með annars vegar íhugun á því að hvaða leyti viðkomandi aðili
geti verið fengur fyrir samstarfið og hins vegar aðeins litið á hvernig þátttökusvið foreldra í störfum tiltekins íslensks grunnskóla virðast
vera samkvæmt fréttablaði þess skóla.
Áhugavert er að útbúa spurningalista á vefnum til að leita upplýsinga um raunverulegt viðhorf einstaklinga til umtalsverðrar þátttöku útaðila - til dæmis að spyrja hóp framhaldsskólakennara hvað einstaklingum hans þykir sér hæfileg þátttaka í mótun starfskrár þess grunnskóla þar sem börn hans stunda nám. | |
| 6b | 2000-vandi íslenskra framhaldsskóla: Staða skólanámskrárgerðar í 16 íslenskum framhaldsskólum í upphafi árs 2000 og hér í sérstökum glugga. Hvað í ósköpunum er það sem nefna má íslenskar námskrárrannsóknir? | |
| 7. kafli HogW |
Hér er 7. kafli bókar þeirra HogW; lauslega þýddur - en vonandi þó með réttri meiningu. Ef þú rekur augun í atriði sem eru bagalega úti
að aka - þá vinsamlegast láttu mig vita.
1. hluti nær yfir upphaf kaflans til og með 7.3
| |
| 8. kafli HogW |
Hér er unnið að þýðingu 8. kafla bókar þeirra HogW - vissulega lauslega þýddur - en vonandi þó með réttri meiningu. Ef þú rekur
augun í atriði sem eru bagalega úti að aka - þá vinsamlegast láttu mig vita.
Eiginmat námskrár og
Skólamat | |
| Verk- efni: |
Breytt námsefni í kjarnaáfanga nýnema í tölvunotkun. TÖL-102 breytist í UTN-nám sem býr nemendur undir að taka TÖK-próf | |
| Kennsluorð | < eru heiti og hugtök skilgreind og hugleidd. | |
|
8. lota: Matshugtakið og námsmatsaðferðir Markmið lotunnarÞátttakendur:
| ||
|
1. Lestur grunnbókar - leiðarbók 2. Verkefni: Úttekt á námsmatsaðferðum í námskrá og eigin skóla | ||
|
1. Lestur grunnbókar og efnis sem bent er á - leiðarbók Áttundi kafli Curriculum. Alternative Approaches, Ongoing Issues fjallar um mat á skólastarfi / námskrármat (Curriculum Evaluation) og námsmat (Student Assessment). Þessi lota er helguð matshugtakinu (bls. 266-277), námsmati og námsmatsaðferðum (bls. 277-292) en hin næsta (9. lota) mati á skólastarfi (bls. 292-319). 8.1 INNGANGUR / INTRODUCTION (bls. 266) Í þessum inngangskafla eru hugtökin mat á skólastarfi / námskrármat (Curriculum Evaluation) og námsmat (Student Assessment) skilgreind og rædd frá ýmsum hliðum. Lögð er áhersla á að mat sé samofið öllu mannlegu atferli. Athygli er vakin á því sjónarmiði höfunda (sbr. önnur efnisgrein í inngangskaflanum) að óformlegt mat sé ríkur þáttur í öllu skólastarfi og í raun engu þýðingarminna en hin formlega hlið (sem hér er einkum til skoðunar). Í þriðju efnisgrein (neðst á bls. 266) er vikið að því að sá skilningur hafi tengst mati á skólastarfi / námskrármati að æskilegt sé að það fléttist inn í allt námskrárferlið (strax frá undirbúningsstigi). Með tilvísun til aðstæðna í Bandaríkjunum er fullyrt að í raun hafi mat fyrst og fremst verið lagt mat á námskrána þegar henni hefur verið hrint í framkvæmd. | ||
| Hvernig horfir þetta við hér á landi?
Hvernig horfir þetta við í tengslum við nýja Aðalnámskrá? | ||
| Á bls. 267 er matshugtakið skilgreint og lögð áhersla á heimspekilegar forsendur þess. Bent er á að nota megi hugtökin gildi (merit) og þýðingu (worth) í tengslum við mat. Námsmatshugtakið er þrengra og byggist á mati á frammistöðu nemenda. | ||
Viðurkenndar skilgreiningar á námsmati hljóðar svo:
| ||
| Höfundar nefna (á miðri bls. 267) að skilningur á námsmatshugtakinu sé oft mjög þröngur og í raun oft tengdur prófum einvörðungu. Gegn þessum skilningi hefur risið öflug hreyfing sem kennd hefur verið við rauntengt námsmat (Authentic Assessment) þar sem áhersla sé lögð á mun víðari skilning á námsmati. | ||
| Um þessa hreyfingu er ítarlega fjallað í grein I.S.1999:Námsmat byggt á traustum heimildum. Í Steinum í vörðu, til heiðurs Þuríði J. Kristjánsdóttur sjötugri. (Ritstjórar Helgi Skúli Kjartanasson o.fl.). Reykjavík:
Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands. Handrit að þessari grein er að finna hér á vefnum.
Lesið þessa grein og hafið efni hennar til hliðsjónar við lausn verkefna hér á eftir. | ||
|
Kynnið ykkur sjónarmið Skilbeck, sbr. neðst á bls. 267 og efst á bls. 268 um hvernig best sé að standa að mati. Takið einnig afstöðu til hugmynda Rogers og Badham (bls. 268):
Leggið loks mat á niðurlagsorð inngangskaflans þar sem áhersla er lögð á sveigjanleika í mati og að mikilvægi þess að tekið sé mið að þeim ólíku sjónarmiðum sem uppi geta verið. | ||
|
8.2 PURPOSES OF CURRICULUM EVALUATION / TILGANGUR MATS Höfundar útskýra í upphafsorðum hvernig skilningur á hugtökunun mat á skólastarfi og námsmati hefur þróast í Bandaríkjunum á þessari öld og fjalla um áhrif Átta ára rannsóknarinnar (Eight-Year Study) á umræðuna. Vikið er að áhrifum Tyler á þróun þessara mála, m.a. aukna áherslu á að byggja matið á frammistöðu nemenda meðan á náminu stendur, en ekki aðeins þegar kennslunni er lokið. | ||
| Í grein sinni Þróun samræmdra prófa í íslenskum skólum frá 1880-1977 (í Steinum í vörðu, til heiðurs Þuríði J. Kristjánsdóttur sjötugri. (Ritstjórar Helgi Skúli Kjartanasson o.fl.). Reykjavík: Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands) fjallar Ólafur J. Proppé ítarlega um sögu námsmats hér á landi. | ||
|
Bent er á (bls. 270) að undanfarna þrjá áratugi hafi verið að þróast mats- og námsmatsaðferðir sem byggi á mun fjölþættari upplýsingaöflun en áður hafi tíðkast. Lögð er áhersla á að þrjár meginspurningar hljóti að liggja til grundvallar mati:
| ||
| Vakin er sérstök athygli á bók Derek Rowntree (1983) Matsatriði. Námsmat og áhrif þess (Reykjavík, Námsgagnastofnun), sem til er í ágætri íslenskri þýðingu
Stefáns Jökulssonar, en þar er afar vönduð umræða um þessar spurningar. Einnig má vísa til umfjöllunar í 1. kafla bókarinnar Mælingar og mat í skólastarfi eftir Robert Linn og Norman Grunlund (þýðing Ólafs J. Proppé). Sjá hér. | ||
| Í umræðu um námsmat eru áreiðanleiki (reliability) og réttmæti (validity) lykilhugtök. Um þessi hugtök er fjallað með skemmtilegum og áhugaverðum hætti í
grein Amalíu Björnsdóttur, Áreiðanleiki og réttmæti prófniðurstaðna , sem birtist í bókinni Steinar í vörðu, til heiðurs Þuríði J. Kristjánsdóttur sjötugri. Ritstjórar
Helgi Skúli Kjartanasson o.fl. Reykjavík: Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands.
Lesið þessa grein og tengið hana umfjöllun ykkar um námsmat í skólum hér á landi. | ||
|
Í undirköflunum Why Evaluate / Hvers vegna þarf að meta? (bls. 271), What to Evaluate / Hvað á að meta? (bls. 271-272) og On What Basis to Evaluate / Hvað
á að leggja til grundvallar matinu? (bls. 272-277) reifa Marsh og Willis svör sín við þessum spurningum. Veltið fyrir ykkur þeim forsendum sem Marsh og Willis telja að geti legið til grundvallar mati:
| ||
| Veltið þessum forsendum fyrir ykkur? Hvert er ykkar mat á þeim? | ||
|
Glöggvið ykkur á hugtakinu "opið mat" (Goal Free Evaluation), sbr. niðurlag undirkaflans Hvers vegna þarf að meta? /Why Evaluate, bls. 271. What to Evaluate / Hvað á að meta? (bls. 271-272) Marsh og Willis telja að nota megi hugmyndir Schwab þegar að því kemur að ákveða hvað eigi að meta: kennara, nemendur, námsefni og námsumhverfi. | ||
| Berðu atriðin sem Marsh og Willis nefna saman við atriði sem lögð hafa verið til grundvallar því mati á skólastarfi sem þú þekkir af eigin raun.Kemur fram munur? Ef svo er - í hverju er hann fólginn? | ||
| On What Basis to Evaluate / Hvað á að leggja til grundvallar matinu? (bls. 272-277) Hér er um að ræða erfiðustu spurningarnar sem tengjast mati: Á hverju á að byggja? Höfundar benda á hugmynd Harris og Bell (1994) um að styðjast við viðhorfaása (bipolar constructs), sbr. mynd 8.1, til að lýsa ólíkum áherslum við mat. | ||
| Diagnostic and formative = Greinandi mat - leiðsagnarmat | Lokamat = Summative | |
| Informal = Óformlegt mat | Formlegt mat = Formal | |
| Criterion-referenced = Markmiðstengt mat | Samanburðarmat / samræmt mat = Norm-referenced | |
| Process = Ferlismat | Afurðatengt mat - niðurstöðumat = Product | |
| Learner-judged = Nemendamat | Kennaramat = Teacher-judged | |
| Internal = Innra mat, sjálfsmat | Ytra mat = External | |
| Inclusive = Mat sem virðir nemendur jafnt | Mat sem útilokar ákveðna nemendur = Exclusive | |
| Liberal = "Jafnaðarmat" | "Ójafnaðarmat" = Technicist | |
| Farið vandlega yfir þessi sjónarmið og tengið mati og námsmati eins og þið þekkið það í skólum ykkar.
Hvar liggur mat á skólastarfi í ykkar skólum með hliðsjón af þessum ásum? Hvað um námsmatið? | ||
| Á mynd 8.2 bls. 274 (mat á nemendum), mynd 8.3 bls. 275 (mat á samskiptum kennara og nemenda) og mynd 8.4 bls. 277 (mat á kennurum og kennsluaðferðum) er að finna yfirlit um aðferðir sem beita má við mat á skólastarfi / námsmat. Fjallað er um margar þessara aðferða kafla 8.3. Athygli er vakin á því að aftur að margar aðferðanna eru einnig útskýrðar í grein I.S. Námsmat byggt á traustum heimildum. | ||
|
8.3 EXAMPLES OF STUDENT ASSESSMENT / DÆMI UM NÁMSMATSAÐFERÐIR Í kaflanum er fjallað um algengustu námsmatsaðferðir. Sérstakur gaumur er gefinn að þeim aðferðum sem kenndar eru við Authentic Assessment og er fjallað allítarlega um það hugtak upphafi þessa undirkafla (bls. 277-279). Enn skal til stuðnings vísað til greinar I.S. um þessar aðferðir. | ||
| Mikið efni um Authentic Assessment, Performance Assessment (eða Performance-based Assessment) og Portfolio Assessment er að finna á Netinu. Hér eru
nokkur dæmi af þúsundum: Authentic Assessment:
Performance Assessment:
Portfolio Assessment:
| ||
| Lestið með gagnrýnum hætti um námsmatsverkefni (Assessment Tasks, bls. 279-282) og sýnismöppur (Portfolios, bls. 282-285) og takið afstöðu til þessara
aðferða í ljósi ykkar eigin kennslu. Hugið sérstaklega að þeim atriðum sem Marsh og Willis telja þessum aðferðum til gildis og hverjir séu helstu agnúar við
nýtingu þeirra. Lesið að lokum um aðrar námsmatsaðferðir (Other Forms of Assessment, bls. 286-292) og leggið gagnrýnið mat á þessa umfjöllun. Munið hugmyndabanka um mat á skólastarfi og námsmat. | ||
Áhugavert er að bera þetta yfirlit um námsmatsaðferðir saman við þá tilhögun sem hafa skal á námsmati samkvæmt nýrri Aðalnámskrá:
| ||
| Um helstu gerðir prófatriða á skriflegum kunnáttuprófum Sjá hér. | ||
|
2. Verkefni: Úttekt á námsmatsaðferðum í námskrá og eigin skóla
Þetta verkefni er þríþætt:
Fjallaðu um námsmatsaðferðir í þínum skóla með hliðsjón af þessum spurningum og leggðu mat á niðurstöður. | ||